Fırtına Kapısı: Döner Kapılar

Hikaye şöyle: Theophilus Van Kannel şövalyelikten nefret ediyordu. Bir binaya girerken veya çıkarken “Ah, önce siz, ısrar ediyorum!” oyununda kilitlenmekten ve dahası, kadınlar için kapıyı açmaktan nefret ediyordu. Sosyal fobiden çıkış yolunu bulmak için işe koyuldu ve 1888’de Theophilus Van Kannel, “fırtına kapı yapısını” keşfetti.

Elbette ki hikaye böyle değil. Bazı mizahi podcast yayınlarında ve makalelerde bunun gibi hikayeler anlatılıyor olsa da buna dair bir kanıt yok. Bilinen aslında ilk daire planlı kapı tasarımı, 1882’de H. Bockhacker tarafından tasarlanan ve patenti alınan bir kapıya ait olan “Thür ohne Luftzug” (hava akımı olmayan kapı)’dır. 6 yıl sonra patenti Van Kannel’e ait olan Fırtına Kapısı, bizim bildiğimiz anlamda döner kapı, o kapının geliştirilmişidir ve amaç yüksek binalardaki basınç farklılıklarını gidermesi için tasarlanmıştır. İlk döner kapı, 1899’da Times Meydanı’nda Rector’s adlı bir restorana yapılmıştır.

karakalem 64a

Bu kapı tasarımı birçok avantaja sahiptir; gürültüsüz olması, rüzgar, kar, yağmur veya toz girişini önlemesi, kapının rüzgar tarafından eş basınç uygulaması nedeniyle açılamaması, insanların aynı anda hem içeri hem dışarı çıkabilmesi gibi.

Döner kapı, tipik olarak bir merkezi şaft üzerine asılan ve silindirik bir mahfaza içinde dikey bir eksen etrafında dönecek şekilde üç veya dört kanatlı bölümden oluşur. Döner kapılar, hava kilidi görevi görür ve enerji tasarrufu sağlar. İklimlendirilmiş havanın özgürce dolaşmasını engeller. Normal kapıda hava bir balon misali açık kapıdan hızlıca geçer. Böylece, içeri ve dışarı arasında hava transferi artarsa iklimlendirme ekipmanı da daha fazla çalışır ve daha fazla enerji harcar. Döner kapıda ise, izolasyon malzemeleri ve sabitlerle uyumlu bir şekilde kapı daima kapalı kalır. Yalnızca bir bölmesinde ki hava içeri giren kişi ile birlikte transfer edilir.

Örneklerini pek çok yerde gördüğümüz gibi bazı döner kapılar “vitrinli” olarak tasarlanabilir. Bu kapılar heykel, moda mankenleri veya bitkiler gibi küçük objelerin sergilenmesi ve geçen yayalara gösterilmesine izin veren küçük bir cam muhafaza içerir. Bu tür mahfazalar merkezi pivotta yer alabilir veya döner kapı kanatlarına takılabilir.

Döner kapıların kanatları, insanların kapıdan geçerken birbirlerini görmelerini ve beklemelerini sağlamak için genellikle cam yapılır. Manuel döner kapılar, itme çubukları ile döner ve tüm kanatların dönmesini sağlar. Döner kapılar tipik olarak insanların kapıları çok hızlı döndürmesini engellemek için bir “hız kontrolü” içerir. Otomatik döner kapılar güvenlik sensörlerine sahiptir ve kontrollü geçişi sağlarlar. Döner kapılar ayrıca bir acil durdurma sistemine de sahiptir. Herhangi bir acil durum anında butona basıldığında kapı, anında durur. Bu buton kullanılarak otomatik döner kapı manuel olarak kullanılabilir. Engelli geçiş sistemi ise, yine bir butona bağlı sistemden oluşmaktadır. Butona basıldığında kapının dönme hızı düşer ve böylece engelli veya yaşlıların güvenli bir şekilde geçişi de sağlanmış olur.

1942 yılında, Boston’da popüler bir gece kulübünde, girişte bulunan tek döner kapı, yanan gece kulübünden kaçmaya çalışırken insanların kapıda sıkışması sonucu 492 kişinin ölümüne sebep oldu. Bunun gibi olayların önüne geçilmesi için, anti-panik kırılan kanat sistemi geliştirilmiştir. Üç veya dört kanatlı otomatik döner kapı sistemlerinde uygulanabilen bu sistem, acil durumlarda kapının haraketli kanatlarının katlanmasını ve bina içerisinden bina dışına temiz bir geçiş boşluğu oluşmasını sağlar.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi tüm kullanıcılar için çözüm üreten ve karşılaşılan sorunlarla tasarımı giderek geliştirilen döner kapılar; kamu binaları, otel, ofis binası gibi yapıların yanında artık enerji tasarrufu sağlaması avantajı sebebiyle, konut yapılarında da sıkça tercih edilmektedir.