Perakende Ticaretin Tarihsel Gelişimi
Perakendeciliğin ilk çıkışına baktığımızda, tarihte pazar yerleri ve seyyar satıcılar karşımıza çıkmakta. İlk alışveriş merkezi ise günümüzden 4000 yıl önce Kuzey Mezopotamya’da yaşayan Asurlu tüccarlar tarafından kurulan Karum adı verilen alışveriş merkezidir.
(Öztürk, 2013, s.35). Eski Yunan’da Agora adı verilen kent meydanları, pazar yeri olarak kullanılıyordu. Uzak Doğu’da, özellikle Çin’de, ipek, inci, pirinç gibi ürünlerin satıldığı pazarlar bulunmaktaydı. Anadolu topraklarına baktığımızda ise Selçuklular tarafından ticaret yolları üzerinde kurulan kervansaraylar, pazar ve panayırlarda ilk perakende alışverişlerin yapıldığını görüyoruz. Osmanlı dönemine gelindiğinde ticaret merkezleri ve perakende olarak düşünebileceğimiz mekânlar, kapalı çarşılar ve yerel pazarlardır. (Aydın, 2010, s.3). Selçuklu ve Osmanlı Türklerinin siyasi ve askeri gücünün arkasında, büyük bir iktisadi ve ticari güç bulunmaktaydı. Selçuklular Anadolu’ya yerleşmelerinden hemen sonra ticari hayatı canlandırıcı hanlar ve kervansaraylar yaparak kervanların buralarda dinlenme ve tehlikelerden korunmasını sağlamıştır. Osmanlılarda ticari hayatın alt yapısını ve ilk perakende ticaretin temellerini oluşturan çarşı ve bedestenler kurulmuştur.
Perakendeciliğin ve alışveriş merkezlerinin ilk başlangıcı olarak, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan, 31 hektar alan üzerinde kurulu, her türlü perakende satışın yapıldığı Kapalıçarşı gösterilmektedir. Cumhuriyet döneminde ise dağıtım sisteminin geliştirilmesi amacı ile 1950’li yılların başında İsviçre Migros faaliyete geçti ve ardından 1956 yılında Gima ile birlikte perakendenin temelleri atılmaya başlandı. Daha sonra 1960’lardan itibaren özellikle hazır giyimcilerin önderliğinde ilk zincir mağazalar ortaya çıkmaya başladı. Burada göz önünde bulundurmamız gereken, ilk perakendecilerin mahalle bakkalları olduğudur. Bakkallar sayesinde veresiye defteri, müşteri kredileri gibi uygulamaların, müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) ve kredi kartı kullanımlarının, diğer bir deyişle modern pazarlama uygulamalarının ilk şekillerini görmekteyiz.
Kaynakça:
1. Aydın Kenan, (2012) “Güncel Pazarlama Konuları”, İstanbul, Beta Yayınları
2. Öztürk Nurullah, (2013) “Dünyayı Yöneten Güç Ticaret ve Perakende”, İstanbul, Hayat Yayıncılık