Kronsberg Yerleşme Biriminde Pasif Evler, Hannover, Almanya
Günümüzde nüfus artışı, değişen tüketim alışkanlıkları, enerji ihtiyacı ve karbondioksit salımı, temiz su ihtiyacı gibi faktörler; alışılan ve beklenen mekânsal yaşam standartlarını ve konfor seviyesini tehdit etmektedir.
Bu nedenle mekânlarda ısıtma, soğutma, havalandırma ve aydınlatma amacıyla tüketilen enerji miktarını azaltırken konforu korumak ve artırmak için yapılan çalışmalar hızlanmış; pasif ev kavramı önem kazanmıştır.
Pasif evler, yeterli iç ortam hava kalitesine ulaşmak için gerekli termal konforun ek hava sirkülâsyonuna ihtiyaç duyulmadan temiz havanın önceden ısıtılması veya önceden soğutulmasıyla elde edildiği yapılar olarak tanımlanmaktadır. Bu tamamen işlevsel bir tanımdır, hiçbir sayısal değer içermez ve tüm iklimler için geçerlidir. Pasif ev yaklaşımı enerji verimliliği yüksek, konforlu, ekonomik ve aynı zamanda çevreye duyarlı yapı standartlarını oluşturmaktır.
Bu çalışmaları bir örnekle açıklarsak; 1990 yılında Hannover’da 20.000 yeni konuta ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiş ve böyle büyük miktarda konut yapılabilir alan içinse Kronsberg Bölgesi seçilmiştir. Tarımsal alanlara da yakın olan Kronsberg’de, fonksiyonel, estetik ve ekolojik bir yerleşme birimi olması hedeflenmiştir. Bu bölgede 30 farklı gayrimenkul geliştirme şirketiyle birlikte çalışılmıştır. Her gayrimenkul şirketi belediye tarafından belirlenen kriterlere uygun projeler geliştirmiştir. Projelerden biri de Maliyet Etkin İklim Nötr Pasif Evlerdir.
Proje 1998 yılında 32 tane sıra evler şeklinde, pasif ev niteliğinde gayrimenkul geliştirici şirket tarafından yapılmıştır. Bu evler 14’ü ara, 8’i köşe olmak üzere 22 adet 119,5 m2, 9 adet 97,3 m2, 1 adet 75,1 m2 şeklindedir.
Şekil 1: Pasif Evler iç planı (119,5 m2)
Kronsberg Pasif Evleri’nde önceden ısıtılmış hava ile ısıtma sistemi kullanılmıştır; sadece banyoda küçük radyatör bulunmaktadır. Bu çok sade ve malî açıdan avantajlı olan evin gerçekleştirilmesinde en büyük etken binanın dış kabuğunun çok iyi yalıtılmış olması, ısı köprülerinden ısı kayıplarının olmaması, pencerelerin ve kapıların hava sızdırmaz oluşudur.
Isınma enerji harcamalarına baktığımızda bu evler 15 kWh/m2 enerji harcamaktadır. Bu da 1999 yılı yapımlı tipik bir Alman evinin harcadığının yedide biridir. Birincil enerji tasarrufu açısından bakıldığında ise yeni bir evle karşılaştırıldığında yüzde 66 tasarruf sağlanmaktadır. Bu tasarruf, evin ısıtılması, sıcak su kullanımı, elektrik kullanımı, ocak, çamaşır makinesi, buzdolabı ve aydınlatmayı kapsamaktadır.
Evlerde, ölçüm aletleri ile toplam ısıtma miktarı, soğuk su miktarı, sıcak su miktarı, elektrik enerjisi, güney cephesindeki zemin kat oturma bölümü oda sıcaklığı ve kuzey cephesindeki ilk kat yatak odası sıcaklığı kayıt edilmiştir (Çizelge 1).
Kronsberg Pasif Evleri’nde 1995 Alman Yalıtım Yönetmeliği’ne göre yapılmış standart konutlarda bulunmayan hava sızdırmazlık testi, güneş kolektörleri, havalandırma sistemi ve ısı dağıtım sistemi gibi ek maliyet oluşturan uygulamalar yapılmıştır.
Çizelge 1: Kronsberg Pasif Evleri maliyet analizi.
Çizelge 2: Kronsberg Güneş Evlerinin tiplerine göre yapım maliyetleri.
Kronsberg Pasif Evlerinde, Alman yönetmeliklerinde olmamasına karşın, hava sızdırmazlık testi yapılmıştır. Bu test ev başına 199,20 ABD doları ek maliyet oluşturmuştur.
Aynı şekilde Alman pasif konut standartlarında güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi zorunlu olmamasına karşın güneş enerjisi ile su ısıtma sistemi yapılmıştır. Bu sistemlerin kurulumu için ihtiyaç duyulan ek yatırım maliyeti 3.948,89 ABD dolarıdır.
Projedeki evlerde, yönetmeliklerde olmamasına karşın bina içinde temiz hava dolaşımını sağlamak üzere havalandırma sistemi yapılmıştır. Saatte ortalama 120 m3 temiz havanın bina içinde devamlı dolaşımı sağlayan sistemin, kurulum, kanallar, filtre, kontrol sistemi, merkezi birim vb. dâhil toplam yatırım maliyeti, konut başına 5.975,32 ABD dolarıdır.
Projedeki evlerde kullanılan ısı dağıtımı sistemi, boru şebekesi, girişler, banyo radyatöründen oluşmakta olup, maliyeti ev başına 1.173,48 ABD dolarıdır. Isı geri kazanımı ile elde edilen tasarruf sayesinde binaların ısı enerji talebi, yalıtım yönetmeliğindeki değerin sadece yüzde 22’sine denktir. Pasif konutlarda hedeflenen ısı enerji gereksinimi 15 kWh/m2yıl’a ulaşmıştır. Kronsberg Pasif Evleri için ek yalıtım, güneş kolektörü, ısı dağıtım sistemi, hava sızdırmazlık testi, havalandırma sistemi de dahil toplam yapım maliyetleri ve bu maliyetlerin standart konuta göre karşılaştırması Çizelge 2’de verilmiştir (hesaplama kuru 1 ABD doları = 0,77 eurodur).
Standart konutlarda 6 kW olan maksimum ısıtma yükü, projedeki evlerde 2,5 kW’a düşmüştür; bu kW başına 519 ABD doları, toplamda 1.818 ABD dolar maliyet düşüşü sağlanmıştır.
Projelerdeki evlerde hava üfleme kanalları, oturma odasına, yemek odasına ve yatak odalarına gerekli ısı dağıtımını sağlamaktadır. Banyo için ise küçük bir radyatörün varlığı yeterlidir. Bu şekilde standart konutlarda kullanılan radyatör ve boruların 1.980 ABD dolar mertebesindeki maliyetinden tasarruf sağlanmıştır.
Kronsberg pasif evleri yapımından elde edilen sonuçlar göstermiştir ki, pasif evleri oldukça konforludur ve iç hava kalitesi oldukça iyidir. Bu evlerin inşasında harcanan maliyetin düşüklüğü de bir avantaj sağlamıştır. Aynı bölgede yapılan diğer evlerden çok daha pahalıya satılmamıştır [1, 2].
Ülkemizde gerek kentsel dönüşüm vb. nedenlerle yenilenen gerekse yeni konutlarda Pasif Ev standartlarının benimsenmesi enerji tasarrufu, çevreye etkilerinin azaltılması, sürdürülebilir yerleşim yerlerinin inşası için büyük bir önem arz etmektedir. Bu standartların benimsenmesinde Kronsberg örneğinde olduğu gibi maliyet artışı engeli de bulunmamaktadır.
Çizelge 1: Kronsberg Pasif Evleri maliyet analizi.
Çizelge 2: Kronsberg Güneş Evlerinin tiplerine göre yapım maliyetleri.
KAYNAKLAR
1) Hülya UĞUZ YEDİEVLİ, “Gayrimenkul Geliştirme ve Sürdürülebilirlik; Enerji Etkin Binalar ve Sürdürülebilir Yerleşme Birimleri” kitabı
2) Feist, W., 2001. CEPHEUS – Cost Efficient Passive Houses as European Standards, Project information No:36, Final Technical Report.
