M. Tınaz TİTİZ: “Deprem Öldürmez Bina Öldürür”

Siyaset dünyasının duayen isimlerinden, SMUH-Sistem Mühendisliği Uygulama Hizmetleri’nin mimarı M. Tınaz TİTİZ ile sistem mühendisliği kavramını çok yönlü ele aldığımız, Kahramanmaraş merkezli depremleri sistem mühendisliğinin penceresinden aydınlattığımız bir röportaj gerçekleştirdik.

 

 

 

 

 

Affınıza sığınarak, okuyucularımızı bilgilendirmek için bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?

Bu sorunun sadece benim için değil herkes için güç bir soru olduğunu düşünürüm. “Kendinden bahsetmek” deyiminin kapsama alanı içine girebilecek şeyler neredeyse “her şey”. Yine de bu deyime genel olarak yüklenen anlamlar içinde en çok öne çıkanlar, doğum yeri, yılı, öğrenim durumu, mesleği, medeni hali, çocuk-torun sayısı, çalışma geçmişi, halen ne yaptığı, varsa kitapları ve daha geniş bilgi edinmek için adres şeklinde bir sıralama yapılırsa şöyle bir cevap verebilirim: 1942 İstanbul doğumlu, İTÜ mezunu, Elektrik Mühendisi, İTÜ’den sınıf arkadaşı ile evli, 2 çocuk ve 3 torun sahibi, 1963-1980 yıllarında Zonguldak Taşkömürü Kurumu’nda, 1980-1984 yılları arasında ise özel sektörde görev yapmış,  Beyaz Nokta Gelişim Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi, bugüne kadar başta girişimcilik olmak üzere ezbersiz eğitime yol haritası sunan, eko- liberal hareket, alternatif siyaset anlayışı gibi konuları anlatan 18 kitaba imza atan biriyim.

Geçmiş dönemlerde siyasi kimliğinizle gerçekleştirdiğiniz faaliyetleriniz ile ilgili bilgi verebilir misiniz?

1984-1995 yılları arasındaki TBMM üyeliğim içinde 1985-1988 arasında İstihdam, Bilim ve Teknoloji’den Sorumlu Devlet Bakanlığı, 1988-1989 yılları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığı yaptım. Toplam 11 yıllık parlamento yaşamı içinde İstanbul, Zonguldak ve Ankara milletvekili olarak hizmet verdim.  1994-1995 yılları arasında ise İnsan Hakları Komisyon Üyesi olarak çalıştım.

Özel sektördeki faaliyetlerinize nasıl başladınız? Hangi sektörlerde, hangi firmalarınızla ne tür çalışmalar yürüttünüz? Bugün ticari yaşamda hangi firma ile faaliyet gösteriyorsunuz?

1980 yılında Zonguldak Taşkömürü Kurumu’ndan (o zamanki adı Ereğli Kömürleri İşletmesi) ayrıldıktan sonra İstanbul’da, bir elektronik firması olan Elektro-Akustik A.Ş.’de genel müdür olarak 4 yıl görev yaptım. 1983 sonundaki genel seçimlerle başlayan ve 11 yıl süren parlamento üyeliğinden sonra 1995 yılından itibaren sistem mühendisliği konusunda hizmet veren kendi firmamda çalışmaya başladım. 1994 yılında kurucuları arasında yer aldığım Beyaz Nokta Gelişim Vakfı çalışmalarının giderek yoğunlaşması nedeniyle -biraz da Covid pandemisi nedeniyle- son birkaç yılda sistem mühendisliği (SM) çalışmalarına çok az zaman ayırabiliyorum.

Sistem mühendisliği hizmeti kapsamında ne tür faaliyetler sürdürüyorsunuz?

SM çalışmaları geniş bir alana yayıldıysa da genellikle “ortak akıl çalışmaları moderatörlüğü” alanında yoğunlaştı ve kuruluşundan itibaren çok sayıda kuruluşa hizmet sunuldu. Bu kapsamda 1993 yılında 2019’a kadar oldukça kapsamlı projelerde görev aldım. Türkiye’nin dört bir yanında konuya ilişkin düzenlenen toplantı ve konferanslarda konunun derinlikli olarak işlenmesine destek oldum. Bu konuda kendi adıma tescilli Soru Konferansı adlı yöntem kullanıldı. Halen de SMUH-Sistem Mühendisliği Uygulama Hizmetleri firması çatısı altında bu yöntem kullanılıyor.

Firmanız ve şahsınız ekseninde 2023 yılı ve uzun vadeli gelecek hedefleriniz hakkında bilgi verebilir misiniz?

Beyaz Nokta Gelişim Vakfı (BNGV) kapsamındaki faaliyetler açısından hedefim, “toplumumuzun sorun çözme kapasitesinin güçlendirilmesi” şeklinde özetlenen temel varlık nedeni doğrultusunda giderek genişleyip derinleşen çalışmalar içinde tüm konulara katkı yapabilme arzumun ötesinde birkaç konuda daha ileri aşamalara vardırmaktır. Bunlar “birleşik akıl üretimi” geliştirme, “sosyal tohumlama yaklaşımı”nı yaygınlaştırma ve “adil yaşam yaklaşımı”nın özü olan “canlı ve cansız bütünlüğü bilinci”nin yaygınlaştırılmasıdır. Tabii ki her biri son derece zorlu olan ve ancak yardımlaşmayla ilerleme sağlanabilecek olan bu konulardaki güçlüğü takdir edersiniz. Yeni insanlar, yeni dayanışma partnerleri, yeni akıllar vb... Bu arada bu denli vakit ayırdığım BNGV çalışmaları kapsamında bu ve benzeri konulara ilişkin oldukça kapsamlı analiz ve raporlarımız bulunuyor. Yüksek karmaşıklık düzeyindeki sorunlara karışı Ortak Akıl yerine daha yetkin Birleşik Akıl üretimi çalışmaları bağlamında sürdürdüğümüz çalışmalarla bu konuyu tüm yönleriyle ele alıyoruz.

Kahramanmaraş merkezli depremlerini mühendis unvanlarınızla değerlendirebilir misiniz?

Deprem ülkesi Türkiye, olası depremlere mimari ve mühendislik açısından nasıl hazırlanmalı? Bu noktada yapılması gerekenleri kısaca maddeler halinde sıralayabilir misiniz? Sistem mühendisliği açısından bakıldığında ne tür adımlar atılmalı?

Sistem Mühendisliği açısından hemen söylenebilecek ve de en kritik konu, deprem -ve genelde afetler- açısından, sorunların “sitem yaklaşımı” da denilen “bütüncül” (holistik) biçimde, yani tüm çevresiyle birlikte ele alınması zorunluğudur. Burada özellikle vurgulamak istediğim, en yakını 1999 Marmara depremi -ki çok daha öncesi de var- ile anlayış dağarcığımıza giren -tüm sistemi salt binalara indirgeyip gerisine kafa yormayı gereksiz gören- bir slogandır: Deprem öldürmez bina öldürür! Bu konuda yazdığım bir makalede de neden depremin değil, binanın öldürdüğünün cevabını veriyorum.

Son Kahramanmaraş depremi sonrasında Adil Yaşam web sitesinde yazdığım bir dizi makalede, depremde (ve afetlerde) insanları öldürenin -görüntüde binalar olmasına rağmen- aslında az sayıda kök neden olduğudur. Yani mutlaka bir slogan gerekiyorsa o da şudur: Deprem değil bilinçsizlik öldürür!

Sistem Mühendisliği açısından ele alındığında, işaret ettiğim makalelerde değinilen nedenler yanında meselenin en az yapılar kadar önemli başka yönleri de vardır. Örneğin “afet anında güvenliğin sağlanması”, “binaların güçlendirilmesinde yıkıp yeniden yapma ağırlıklı model yerine güçlendirme tekniklerinin yaygınlaştırılması”, “afet bilincinin yaygınlaştırılması”, “kimi kültürel kodların -bencillik gibi- değiştirilmesi”, “afet sonrası ihtiyaçlar için yardımlaşma modelleri” gibi. BN çalışmaları kapsamında sözünü ettiğim Adil Yaşam konusunu kamuoyu gündemine getirebilmek için bir taşıyıcı fikir olarak, Marmara bölgesindeki tüm nüfusun ilgisini çekebilecek “Beklenen İstanbul Depremi”ni seçtik. Bu nedenle Adil Yaşam web sitesi oldukça derinlikli biçimde deprem öncesi - sırası - sonrasında afet zararlarını azaltmak için önlemleri içeriyor.

Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir?

Win&ARTProje- ALU&Art Dergilerine teşekkür ediyorum.

 

 

Tınaz Titiz Yayınlanan Kitapları

Kısır Döngü (Nasıl Kırılabilir?)

Sorunların İntikamı: Çözemeyeni Çözerler!

Aklın Yolu 1+n

Büyükler İçin Hayat Bilgileri

Girişimcilik Rehberi

Okulda Yeni Eğitim

Genç Girişimcilere Öneriler

Ezbersiz Eğitim Yol Haritası

Ezbersiz (Sorgulamaya Dayalı) Eğitim Yol Haritası 2013

İnsan Ne Yerse Odur

Ezbere Hayır

Özelleştirme Bağlamında Taşkömürü

Girişimcilik

Evet-Hayır Demokrasisi

Eko-Liberal Hareket

Alternatif Siyaset Anlayışı

Farzedin ki ‘Hindi’yiz!

Sorun Nasıl Çözülmez

M. Tınaz TİTİZ: “It’s the Building that Kills, not the Earthquake”

We interviewed with one of the well known figures in the world of politics, M. Tınaz TİTİZ, the creator of SMUH-Sistem Mühendisliği Uygulama Hizmetleri, where we not only discussed the concept of system engineering in many aspects, but also shed light onto the Kahramanmaraş-based earthquakes from the perspective of system engineering.